Terugtrekkend en ontstoken tandvlees is vaak de oorzaak van een hoop problemen in de mond. Dit wordt mede veroorzaakt door tandplaque. Tandplaque houdt heel veel bacteriën en vuil vast waardoor de ontstekingen kunnen ontstaan. Deze plaque ontstaat al tussen de 24 en 48 uur na een reinigingsbehandeling en is niet duidelijk zichtbaar. Blijft de tandplaque lang zitten dan ontstaat tandsteen. Om te zorgen dat het tandvlees kan herstellen zal ik alle tanden en kiezen ontdoen van plaque en tandsteen. Meestal lukt dit niet in één keer, en moet het gebit in stappen gereinigd worden. Hoe uitgebreid de behandeling is, en hoeveel tijd deze in beslag neemt is afhankelijk van de status van uw gebit, en verschilt dus per persoon.
Gezond tandvlees
Een tand of kies staat niet los in de mond, maar wordt vastgehouden door omringend steunweefsel. Het totaal van steunweefsels wordt het parodontium genoemd.
Links is schematisch een kies met een gezond parodontium te zien. De wortels van de kies bevinden zich in het kaakbot. Tussen de wortel, bekleedt met het wortelcement en het kaakbot bevind zit een spleet. In deze ruimte bevind zich het parodontaal ligament. Het ligament bestaat uit vezels, welke de tand of kies vasthouden in de kaak.
Rechts is een uitvergroting te zien van het met rood afgebakende gebied boven.
De met 1 aangegeven vezels, lopen vanuit de wortel door de gingiva(=tandvlees) heen.Tevens zijn er vezels die ontspringen uit het bot en vezels die rondom de tand of kies door de gingiva heenlopen. Door dit netwerk van vezels verkrijgt de gingiva zijn stevigheid en ligt het strak tegen de tand of kies aan. Je zou het kunnen vergelijken met hoe de col van een coltrui aansluit rondom een nek. Hoe strak dit ook aansluit, er zit toch een smalle spleet tussen de gingiva en de tanden en kiezen. Deze spleet wordt de pocket genoemd en is in een gezonde situatie ondiep (minder dan 4mm).
De met 2 aangegeven vezels, zijn de vezels van het parodontaal ligament. De uiteinden van deze vezels zijn verankerd in het wortelcement, aangegeven met 3.
Dat dit geen starre verbinding is, kan je voelen door een tand heen en weer te bewegen. Als het goed is moet de tand licht beweeglijk zijn.
Gezonde gingiva (tandvlees) heeft een roze kleur, ligt stevig om de tanden en kiezen en bloedt niet bij het poetsen of het eten. Een gezond teken zijn ook de kleine putjes in de gingiva, dit wordt het sinaasappel aspect genoemd.
Hier is een foto van een gezonde gingiva te zien. Waar de kleur van het weefsel donkerder en meer paars wordt, houdt de gingiva op en begint het slijmvlies. Dit slijmvlies bekleedt bijv. ook de binnenkant van de wang en de lippen.
Bron: www.tandarts.nl
Gingivitis
(-itis=ontsteking en gingiva=tandvlees)
Ontstoken tandvlees langs de randen van de tanden en kiezen wordt gingivitis genoemd. Het kan rood, slap en gezwollen zijn. Tevens kan het gaan bloeden bij het poetsen of eten.
De ontsteking van de rand van het tandvlees wordt veroorzaakt door bacteriën. Er zijn veel soorten bacteriën, die dit kunnen veroorzaken. Zij bevinden zich in de tandplak. Tandplak is een zacht en kleverig laagje op de tanden en kiezen.
Tandplak
De tandplak bestaat voor 70% uit bacteriën. Zeer kort na het poetsen begint het zich al te vormen. De bacteriën zijn afkomstig uit het speeksel. Het laagje plak wordt steeds dikker en de samenstelling van de bacteriën verandert. Na ongeveer 24 uur begint de plak schadelijk te worden. Een voorkeurslocatie waar de plak zich ophoopt is langs de randen van de tanden en kiezen met de gingiva. Links is de plak (geel) schematisch op deze plaatsen in de foto getekend.
De plak langs de randen van de gingiva zal, als deze niet tijdig verwijderd wordt, schadelijke (afval)stoffen produceren. De gingiva raakt geïrriteerd en het lichaam start een afweerreactie. Als gevolg hiervan zal de gingiva opzwellen en zal de doorbloeding van de gingiva toenemen. Dit verklaart het rode aspect van de gingiva op de bovenste foto. Tevens zal een deel van de vezels die door de gingiva lopen, worden afgebroken. Dit heeft als gevolg dat de gingiva nu niet meer strak tegen de tand aanligt. M.a.w. de col van de coltrui mist zijn elastische vezels en hangt nu losjes om de nek. Bij een deel van de mensen zal de afbraak hier stoppen, maar bij anderen zal de afbraak, onder bepaalde omstandigheden, verder richting het kaakbot gaan.
Bron: www.tandarts.nl
Parodontitis
(-itis=ontsteking en parodontium= geheel v. steunweefsel v/d tand)
De pocket
Onder bepaalde omstandigheden zal de tandplak de kans krijgen, om dieper in de ruimte tussen de tand en gingiva, te komen. De ruimte die hierdoor ontstaat wordt de pocket genoemd.
De schadelijke producten van de bacteriën in de pocket zorgen ervoor dat het lichaam afweercellen en ontstekingseiwitten in dit gebied gaat loslaten. Het gevolg van deze strijd is dat ook het kaakbot en de ligament vezels tussen de wortel en het bot worden afgebroken. Hierdoor zal de pocket dieper worden. Links is plak, die zich in de pocket bevindt, te zien. Dit wordt subgingivale plak genoemd. In deze pockets verkalkt de tandplak gedeeltelijk tot tandsteen. Deze voortschrijdende ontsteking met afbraak van vezels en kaakbot heet parodontitis.
Ongeveer 10-15% van de Nederlanders lijdt aan ernstige parodontitis
Afbraak van steunweefsel
Op de rechter tekening is een kies te zien, waarbij links afbraak heeft plaatsgevonden. Hierdoor is een verdiepte pocket ontstaan. Als je het botniveau vergelijkt met de gezonde rechterkant, zie je dat het lager ligt. Ook de aanhechting van de ligament vezels begint lager. Dit betekent dat de kies al een deel van zijn steun is kwijt geraakt.
Op de linker tekening is een kies te zien in het eindstadium van parodontitis.
Het botniveau ligt maar net boven de punt van de wortels, de kies is bijna al zijn steunweefsel kwijtgeraakt
Symptomen
De gingiva kan bij parodontitis net als bij gingivitis rood, slap en gezwollen zijn en gaan bloeden bij het poetsen en eten. Een vieze smaak, adem en voortanden die veranderen van positie, zijn ook symptomen die kunnen duiden op parodontitis. Pijnklachten komen niet vaak voor en helaas kunnen de overige symptomen ook onopgemerkt of afwezig zijn. Dit kan tot gevolg hebben dat parodontitis lang onopgemerkt blijft en dat terwijl het heel belangrijk is om in een vroeg stadium in te grijpen. Laat daarom de gezondheid van je tandvlees regelmatig bij de tandarts controleren.
Consequentie
Het probleem van een verdiepte pocket is niet op te lossen door alleen beter te gaan poetsen. Zoals links te zien is, bereiken de haren van de tandenborstel de plak diep in de pocket niet. Deze plak blijft dus zitten en schadelijke bacteriën krijgen de kans om zich te vermenigvuldigen. Hierdoor zal de afbraak steeds dieper voortschrijden. Tandsteen zowel in de pocket als boven het tandvlees is überhaupt te hard om weg te poetsen en zal alleen door een tandarts of mondhygiënist weggehaald kunnen worden.
De plak en tandsteen in de pocket kan door de tandarts of mondhygiënist met bepaalde instrumenten verwijderd worden. Dit wordt gebitsreiniging genoemd, schematisch te zien in de figuur rechtsboven.
Als de plak en tandsteen verwijderd en de pocket schoon gemaakt is, krijgt het lichaam de kans om het evenwicht te herstellen. De patiënt moet er wel voor zorgen elke dag alle tandplak boven het tandvlees te verwijderen, zodat de pocket niet makkelijk opnieuw geïnfecteerd raakt.
Als het parodontium(= steunweefsel) genezen is, zal de gingiva weer strakker tegen de tand aanliggen en de pocket kleiner worden. Hierbij moet wel opgemerkt worden dat het in dit proces verloren gegane steunweefsel, niet of nauwelijks terugkomt. Je kan er dus eigenlijk met name voor zorgen dat het niet erger wordt. Dit pleit nogmaals voor een vroege diagnose van parodontitis.
Bron: www.tandarts.nl